– دکتر کیم اَلان ویلیامز، دکتر هِنا پَتِل
باوجود بهبود نرخ مرگومیر قلبی-عروقی در چند دهه‌ی گذشته، بیماریهای قلبی-عروقی (CVD) هنوز یک عامل اصلیِ مرگومیر در ایالات متحده‌اند. چندین مطالعه، الگوهای تغذیه‌ای را با بروز بیماریهای قلبی-عروقی پیوند داده و دریافته‌اند گروه‌هایی که به‌جای غذاهای حیوانی، عمدتا غذاهای گیاه‌پایه مصرف می‌کنند، میزان بیماریهای قلبیِ پایین‌تری دارند (۱،۲). رژیم‌های غذایی گیاه‌پایه به‌دلیل گستره‌ای از فواید سلامتی‌بخش‌شان برای سلامت عمومی و به‌طور خاص بیماریهای قلبی-عروقی و احتمال خطر آن، به‌طور فزاینده‌ای درحال محبوب شدن‌اند (۳،۴).
با این وجود، تعریف مفهوم «رژیم گیاه‌پایه» به‌طور گسترده‌ای متنوع است؛ از حذف همه‌ی محصولات حیوانی گرفته (۳) تا فقط داشتن «فاکتور مصرفی بالایی از سبزیجات، میوه‌ها، آب‌میوه‌ها، غلات، حبوبات» درحالیکه «ماهی، طیور و ماست» را هم شامل می‌شود (۵).
بعضی رژیم‌های گیاه‌پایه مصرف غذاهای گیاهی بسیار فرآوری‌شده همچون آرد سفید، شکرها و روغن‌ها را کاهش داده یا حذف می‌کنند. مطالب منتشر‌شده‌ی دیگر رژیم‌های گیاه‌پایه را مبتنی بر محتوای واقعی آن، (به‌عنوان مثال، شِبه‌وجترین [رژیم معمول آمریکایی با مقادیر یا فراوانیِ کمتر غذاهای حیوانی]، آبزی‌خواری [غذای دریایی با یا بدون تخم‌مرغ و لبنیات]، لاکتو-اُوو وجترین [تخم‌مرغ و لبنیات] و وگن [بدون محصولات حیوانی]) گروه‌بندی می‌کنند. کارآزمایی‌های بالینیِ تصادفیِ کنترل‌شده و مطالعات همه‌گیرشناسانه حاکی از آن‌اند که رژیم‌های گیاه‌پایه، به‌طور خاص رژیم‌های وگن، با بهبود قابل‌توجه در اتفاقات بیماریهای قلبی-عروقی، پایین آوردن عوامل خطرآفرینی همچون دیابت و فشارخون (۱) و کاستن از ایسکمی میوکاردی علامت‌دار و نیز مواردی که با سینتی‌گرافی تشخیص داده شده‌اند (۶) و بیماریهای سرخرگ کرونری (۷) ارتباط داده شده‌اند؛ درنتیجه، فهم ما را از الگوهای غذاییِ سلامتی‌بخشِ قلبی و سازوکارهای زیست‌شناختیِ پیونددهنده‌ی عوامل تغذیه‌ای و بیماریهای قلبی-عروقی، به‌کلی متحول کرده‌اند (۱،۸).
این داده‌ها با چند مقاله‌ی اخیرا منتشر شده که نقاط‌عطفی بوده‌اند، شامل مطالعه‌ی هم‌گروهی جدید و وسیع سانگ و همکاران از پرستاران و دیگر متخصصین مراقبت سلامتی در ایالات متحده، که ارتباط میان مصرف پروتئین حیوانی و مرگومیر ناشی از بیماریهای قلبی-عروقی، سرطان و مرگ‌ومیرِ کل را توصیف می‌کند، تحکیم شده‌اند (۹). در این مطالعه‌ی هم‌گروهیِ وسیعْ مصرف بیشتر پروتئین حیوانی (شامل گوشت قرمزِ فرآوری‌شده، گوشت قرمزِ فرآوری‌نشده، لبنیات، طیور و تخم‌مرغ) با مرگومیر ارتباط مستقیمی داشته است، درحالیکه برای مصرف بالای پروتئین گیاهی عکس آن صادق بود. در فراتحلیل اخیر دیگری کِووک و همکاران (۱۰) با توجه به ۲۹% کاهش خطر مرگومیر ناشی از بیماریهای کرونری قلبی (CHD) برای وجترین‌ها به‌نسبت غیروجترین‌ها، به نتایج مشابهی دست‌یافتند. این یافته‌ها حاکی از اهمیت منشأ پروتئین است و از توصیه‌ها برای افزایش مصرف پروتئین گیاهی حمایت می‌کنند که به‌نوبه‌ی خود خواستار آموزش پزشکان، بیماران و عموم مردم درباره‌ی مقادیر وسیع و ناشناخته‌ی پروتئین در گیاهان است. (به‌عنوان مثال کره‌ی بادام‌زمینی و گوشتِ گاو به یک میزان پروتئین دارند، ۲۶ گرم در هر ۱۰۰ گرم).
بعضی از این مطالعاتْ رژیم‌های گیاه‌پایه را به‌شکلی دو بخشی، گیاهخوار بودن یا نبودن، مشخص کرده و همه‌ی غذاهای گیاهی را برابر تلقی کرده‌اند؛ اما آیا همه‌ی رژیم‌های گیاه‌پایه به یک اندازه برای سلامتی مفیدند؟ وانگهی، چنانچه رژیمی عمدتا گیاه‌پایه خوب است، آیا ممکن است رژیمی وگن، بهتر هم باشد؟ علاوه‌براین آیا فواید رژیم‌های گیاه‌پایه، پدیده‌ای صفر و صدی است؟ برخلاف اطلاعات موجود، استیجا و همکاران (۱۱) در این شماره‌ی ژورنالْ ارتباطات میان شاخص‌های رژیم‌های گیاه‌پایه و بروز بیماریهای کرونری قلبی را بررسی می‌کنند. در مجموعه‌ی آینده‌نگری شامل ۲۰۹۲۹۸ مشارکت‌کننده، نویسندگان ارتباط معکوس میان شاخص تغذیه‌ای گیاهی (PDI) و بروز بیماریهای کرونری قلبی را با تفکیک قائل شدن میان یک شاخص تغذیه‌ای گیاهیِ سالم و شکل ناسالم آن آزمودند. آنها از نظرسنجی مصرف غذایی برای تعیین کمیت الگوهای تغذیه‌ای به سه شاخص درجه‌بندی شده‌ی رژیم گیاه‌پایه –فراگیر (PDI)، سالم (hPDI) و ناسالم (uPDI)– استفاده کرده و چگونگی تاثیرگذاریِ کاهش تدریجی در مصرف پروتئین حیوانی در کنار افزایش مصرف غذای گیاهی را روی سلامتی قلبی-عروقی تحلیل کردند. تبعیت بیشتر از شاخص گیاه‌پایه‌ی فراگیر به‌طور مستقل رابطه‌ی معکوسی با بیماریهای کرونری قلبی داشته است (نسبت خطرِ [HR] مقایسه‌ی دهک‌های اکستریم: ۰٫۹۲؛ بازه‌ی اطمینان ۹۵% [CI]: 0.83 تا ۱٫۰۱؛ روند پی= ۰٫۰۰۳)، با رابطه‌ی معکوس قوی‌تری برای شاخص گیاه‌پایه‌ی سالم (HR: 0.75؛ CI 95%: 0.68 تا ۰٫۸۳؛ روند پی < 0.001). از طرفی دیگر برای شاخص گیاه‌پایه‌ی ناسالم رابطه‌ای مستقیم پیدا شد (HR: 1.32؛ CI 95%: 1.20 تا ۱٫۴۶؛ روند پی < 0.001).
این مطالعه بر شواهد انتقال تدریجی به سوی تبعیت از شاخص گیاه‌پایه‌ی فراگیر با بروز بیماریهای کرونری قلبی می‌افزاید، به‌گونه‌ای که یک پزشک می‌تواند رویکردی مبتنی بر ریسک به تجویز شاخص گیاه‌پایه‌ی فراگیر پیشنهاد کند: پیشگیری ثانویه پس از رویدادهای قلبی-عروقی و توصیه‌ی جدی‌تری به شاخص گیاه‌پایه‌ی سالمِ مطلق برای بیمارانی که احتمال خطر بالایی دارند. آنها نمی‌توانند به فواید رژیمی کاملا گیاه‌پایه (وگن) بپردازند چرا که جمعیت بسیار کوچکی از مطالعه‌شان را شامل می‌شود.
شواهد فراوانی حاکی از این‌اند که رژیمی عمدتا گیاه‌پایه با بهبود عوامل خطرآفرینِ بیماریهای قلبی-عروقی، کاهش بروز بیماریهای کرونری قلبی و پیشرفت آن در ارتباط است. همه‌ی غذاهای گیاه‌پایه به یک میزان سالم نیستند: در عوض، رژیم‌های گیاه‌پایه‌ای که شامل غلات کامل به‌عنوان منبع اصلی کربوهیدراتشان، چربی غیراشباع به‌عنوان نوع عمده‌ی چربیِ تغذیه‌ای‌شان، مقادیر فراوانی از میوه و سبزیجات، و اسیدهای چرب امگا۳ کافی می‌شوند، می‌توانند نقشی مهم در پیشگیری از بیماریهای قلبی-عروقی ایفا کنند. چنین رژیم‌هایی که دارای بسیاری فواید سلامتی‌بخش دیگر شامل پیشگیری از چندین بیماری مزمن‌اند، شایسته‌ی تاکید بیشتر در توصیه‌های تغذیه‌ای‌اند.
چنانچه بخواهیم به اصل مساله بپردازیم، آیا این امر به‌این معناست که تغذیه‌ی سالم پدیده‌ای صفر و صدی است؟ برای مثال، توصیه‌های سلامت عمومی برای ورزش، گزارش می‌دهند که وقتی سخن از سلامتی و تندرستی است، کمی ورزش کردن بهتر از هیچ ورزشی است. در ابتدای امر ممکن است برای خیلی‌ها دستیابی به هدف فعالیت بدنیِ توصیه‌شده‌ی هفتگی ناممکن بهنظر برسد و درنتیجه آنها را از پرداختن به هرگونه ورزشی دلسرد کند. به‌طریقی مشابه، این ذهنیتِ «همه یا هیچ» در عادات غذایی دیده می‌شود. درست همانطور که فعالیت بدنی یک پیوستار است، شاید تاکید بر شروع با دستکاری‌های کوچک تغذیه‌ای به‌جای تغییرات عمده، برای افرادی که سختشان است تغییری کامل و شتابناک در عادات تغذیه‌ای‌شان بدهند، ترغیب‌کننده‌تر و ادامه‌پذیر‌تر باشد. به‌تازگی رویکردی ساده توسط مایکل پولان ابداع شده است: «غذا بخورید. نه‌چندان زیاد. عمدتا گیاهی» (۱۲).
معناهای ضمنی بالقوه‌ی رژیمی سالم‌تر شامل کاهش در هزینه‌های مرتبط با بیماری، مانند هزینه‌های دارویی و بستری شدن برای سکته مغزی، نارسایی قلبی، بیماریهای مزمن کلیه و سکته‌ی قلبیِ مرتبط با فشارخون که ۵۸% ذی‌نفعان مدیکر {بیمه‌ی سلامت ملی ایالات متحده} دچار آن‌اند (۱۳)، می‌شود *. اگر برای مثال اتخاذ گسترده‌ی تغذیه‌ی گیاه‌پایه، بروز فشار خون را تا ۲۵% میزان کنونی آن (۱) کاهش دهد، این می‌تواند به‌معنای ذخیره‌ی نزدیک ۳۰ درصد بودجه‌ی مدیکر باشد (۱۴).
پس شاخص گیاه‌پایه‌ی سالم واقعا به چه معناست؟ همزمان به معنی چالش و فرصتی برای کاردیولوژی‌ست. تا همین اواخر متخصصین قلب به‌عنوان یک گروه، در تغذیه کاوش جدی‌ای نکرده بودند و آثار پسینی بیماریهای قلبی-عروقی را به‌جای خشکاندن ریشه‌های آن، درمان می‌کردند که فرصت‌های موجود پیشگیرانه‌ی اولیه و ثانویه را وامی‌گذاشت. زمان آن فرا رسیده است که خودمان را درباره‌ی الگوها، خطرها و پیامدهای تغذیه‌ای آموزش دهیم و به‌جای «پاک کردن کف زمین» بیشتر روی «بستن شیر» تمرکز کنیم (۱۵).
* طبق پژوهش محققین دانشگاه آکسفورد، چنانچه تمام مردم دنیا وگن شوند تا سال ۲۰۵۰، سالانه یک تریلیون دلار در هزینه‌های مراقبت سلامت صرفه‌جویی می‌شود و همچنین سالانه از ۸ میلیون مرگ اجتناب صورت می‌گیرد. (م)
[ترجمه: علی بنی‌اسد]
منابع:
۱٫ Fraser GE. Vegetarian diets: what do we know of their effects on common chronic diseases? Am J Clin Nutr 2009;89:1607S–۱۲S.
۲٫ Hu FB. Optimal diets for prevention of coronary heart disease. JAMA 2002;288:2569.
۳٫ Freeman AM, Morris PB, Barnard N, et al. Trending cardiovascular nutrition controversies. J Am Coll Cardiol 2017;69:1172–۸۷٫
۴٫ McEvoy CT, Temple N, Woodside JV. Vegetarian diets, low-meat diets and health: a review. Public Health Nutr 2012;15:2287–۹۴٫
۵٫ Shikany JM, Safford MM, Newby PK, Durant RW, Brown TM, Judd SE. Southern dietary pattern is associated with hazard of acute coronary heart disease in the Reasons for Geographic and Racial Differences in Stroke (REGARDS) Study. Circulation 2015;132:804–۱۴٫
۶٫ Gould KL, Ornish D, Scherwitz L. Changes in myocardial perfusion abnormalities by positron emission tomography after long term, intense risk factor modification. JAMA 1995;274: 894–۹۰۱٫
۷٫ Ornish D, Brown SE, Scherwitz LW, Billings JH, Armstrong WT, Ports TA. Can lifestyle changes reverse coronary heart disease? Lancet 1990;336: 129–۳۳٫
۸٫ Tuso PJ, Ismail MH, Ha BP, Bartolotto C. Nutritional update for physicians: plant-based diets. Perm J 2013;17:61–۶٫
۹٫ Song M, Fung TT, Hu FB, et al. Association of animal and plant protein intake with all-cause and cause-specific mortality. JAMA Intern Med 2016; 176:1453.
۱۰٫ Kwok CS, Umar S, Myint PK, Mamas MA, Loke YK. Vegetarian diet, Seventh Day Adventists and risk of cardiovascular mortality: a systematic review and meta-analysis. Int J Cardiol 2014;176: 680–۶٫
۱۱٫ Satija A, Bhupathiraju SN, Spiegelman D, et al. Healthful and unhealthful plant-based diets and the risk of coronary heart disease in U.S. adults. J Am Coll Cardiol 2017;70:411–۲۲٫
۱۲٫ Pollan M. Unhappy meals. The New York Times 27 January 2007. http://www.nytimes.com/2007/01/28/magazine/28nutritionism.t.html. Accessed on June 1, 2017.
۱۳٫ Center for Medicare & Medicaid Services. Chronic conditions among Medicare beneficiaries. Available at: https://www.cms.gov/researchstatistics-data-and-systems/statistics-trends-andreports/chronic-conditions/downloads/2012chartbook.pdf. Accessed June 1, 2017.
۱۴٫ Wang G, Yan L, Ayala C, George MG. Hypertension-associated expenditures for medication among US adults. Am J Hypertens 2013;26: 1295–۳۰۲٫
۱۵٫ Williams KA. ACC.16 Opening Showcase Session Presidential Address: Kim Allan Williams, Sr., MD, FACC. Available at: http://www.acc.org/latest-in-cardiology/articles/2016/04/01/32/acc16-opening-showcase-session-address-kimallan-williams-sr-md-facc. Accessed June 8, 2017.
منبع:
Kim Allan Williams, Hena Patel, Healthy Plant-Based Diet: What Does it Really Mean?, Journal of the American College of Cardiology, Volume 70, Issue 4, 2017, Pages 423-425, ISSN 0735-1097, http://dx.doi.org/10.1016/j.jacc.2017.06.006
پی‌نوشت مترجم:
دکتر ویلیامز، رئیس انجمن کاردیولوژی آمریکا، از سال ۲۰۰۳ وگن شده است و به تمام مراجعین خود، رژیمی گیاه‌پایه را توصیه می‌کند. گزین‌گویه‌ی معروفی از او نقل می‌شود که «دو نوع پزشک قلب وجود دارد: وگن‌ها و آن‌هایی که داده‌ها را نخوانده‌اند.» خود او در این باره می‌گوید قصدش از ابراز این جمله دعوت همکارانش به مرور داده‌ها بوده و با لحنی آمیخته به شوخی و جدی بیانش کرده، با این‌حال از موقع مطرح شدنش، ۹ نفر از پزشکان قلبِ همکار او در دانشگاه راشِ آمریکا وگن شده‌اند.
Sunday, 1 August , 2021